فرزندپروری بدون شرط

مفهوم، ویژگی‌ها و نحوه اجرای آن با مثال

فرزندپروری بدون شرط روشی است که در آن والدین عشق و پذیرش خود را بدون توجه به رفتار کودک نشان می‌دهند. این روش به جای استفاده از تنبیه یا پاداش‌های مادی، بر ارتباط نزدیک و درک احساسات کودک تمرکز دارد. هدف این رویکرد این است که کودک یاد بگیرد به خاطر ارزش‌های درونی و احساسات خودش رفتارهای خوب را انتخاب کند، نه فقط برای گرفتن پاداش یا اجتناب از تنبیه.

ویژگی‌های اصلی این رویکرد و مثال‌ها

1. عشق بی‌قید و شرط

در این روش، والدین همیشه به کودک نشان می‌دهند که او را به خاطر خودش دوست دارند، حتی اگر اشتباه کند.

مثال:
فرزند شما لیوانی را از روی میز می‌اندازد و می‌شکند.

• رویکرد سنتی: ممکن است بگویید: «چرا مراقب نبودی؟ دیگه اجازه نداری با اسباب‌بازی‌ها بازی کنی.»
• رویکرد بدون شرط: می‌گویید: «اشکالی نداره، اتفاق می‌افته. بیا با هم جمعش کنیم.» این نشان می‌دهد که شما او را به خاطر خودش دوست دارید، نه فقط به خاطر اینکه کارها را درست انجام دهد.

2. تمرکز بر انگیزه‌های درونی

در این روش، والدین به جای دادن جایزه برای کارهای خوب، تلاش می‌کنند تا کودک از خودش لذت ببرد و به کاری که انجام می‌دهد افتخار کند.

مثال:
فرزند شما نقاشی زیبایی کشیده است.

• رویکرد سنتی: ممکن است بگویید: «اگه خوب نقاشی بکشی، برات جایزه می‌خرم.»
• رویکرد بدون شرط: می‌گویید: «دیدم چقدر با دقت نقاشی کشیدی، واقعاً عالیه!» این به کودک کمک می‌کند که از تلاش خودش لذت ببرد، نه اینکه فقط به خاطر جایزه نقاشی کند.

3. تشویق غیرمادی

تشویق در این روش بیشتر کلامی و احساسی است و هدفش تقویت اعتماد به نفس کودک است.

مثال:
فرزند شما در مدرسه پروژه‌ای موفقیت‌آمیز انجام داده است.

• رویکرد سنتی: ممکن است بگویید: «اگه نمره خوبی بگیری، می‌برمت پارک.»
• رویکرد بدون شرط: می‌گویید: «چه خوب که اینقدر برای پروژه‌ات وقت گذاشتی و نتیجه عالی گرفتی. بهت افتخار می‌کنم!» این تشویق باعث می‌شود کودک به تلاش‌های خودش افتخار کند.

4. گفتگو و همدلی

والدین در این روش به جای اینکه کودک را مجبور به انجام کاری کنند، با او صحبت می‌کنند و احساساتش را درک می‌کنند.

مثال:
فرزند شما نمی‌خواهد به مدرسه برود.

• رویکرد سنتی: ممکن است بگویید: «باید به مدرسه بری، مهم نیست چی حس می‌کنی.»
• رویکرد بدون شرط: می‌گویید: «می‌دونم امروز نمی‌خوای بری مدرسه. می‌تونی به من بگی چی توی مدرسه نگرانت کرده؟» این به کودک نشان می‌دهد که احساساتش مهم هستند و شما آماده‌اید به او کمک کنید.

از چه سنی مطرح است؟

روش فرزندپروری بدون شرط می‌تواند از بسیار زودهنگام، حتی از دوران نوزادی، شروع شود. این رویکرد بر اساس ارتباط مبتنی بر احترام متقابل و درک عمیق نیازهای فرزند استوار است و از همان ابتدا می‌تواند در تعاملات روزمره با کودک به کار گرفته شود.

در دوران نوزادی و کودکی:

از بدو تولد، والدین می‌توانند با پاسخ دادن به گریه‌ها و نیازهای نوزاد بدون قید و شرط، محیطی امن و محبت‌آمیز برای او فراهم آورند. این کار به کودک کمک می‌کند تا احساس امنیت کند و بداند که به او عشق ورزیده می‌شود، صرف‌نظر از رفتارش. مثال: فرض کنید فرزند شما تازه شروع به تولید صداهای جدید کرده است. به جای دادن پاداش مادی، می‌توانید با هیجان و لبخند به او واکنش نشان دهید: «وای، چه صدای قشنگی! دوباره بزن ببینم!» این نوع تشویق غیرمادی به کودک کمک می‌کند تا از تلاش برای برقراری ارتباط لذت ببرد و انگیزه بیشتری برای ادامه یادگیری داشته باشد.

در سنین پیش دبستانی و دبستان:

با رشد کودک، والدین می‌توانند به تشویق استقلال، بیان احساسات و رفتارهای همدلانه بپردازند. به جای استفاده از تشویق‌های مادی یا تنبیه‌ها برای شکل‌دهی رفتار، می‌توانند با فرزند خود در مورد انتخاب‌ها و پیامدهای آن‌ها به گفتگو بنشینند و به او کمک کنند تا درک کند چگونه تصمیمات خوب بگیرد.

در نوجوانی:

در این دوره، تاکید بر پذیرش بدون قید و شرط می‌تواند به نوجوان کمک کند تا اعتماد به نفس بالایی داشته باشد و احساس کند که می‌تواند در مورد مسائل و چالش‌های زندگی‌اش با والدین خود صادق باشد. والدین همچنین می‌توانند نوجوان خود را تشویق کنند تا مسئولیت‌پذیری و خودانگیختگی را توسعه دهد.

استفاده از این روش از هر سنی ممکن است و ایده‌ی اصلی آن تقویت ارتباط مثبت و سازنده بین والدین و فرزند است که به مرور زمان و با توجه به رشد عاطفی و شناختی فرزند، تعمیق می‌یابد.

جشن گرفتن در فرزندپروری بدون شرط

در این روش، جشن گرفتن به عنوان قدردانی از تلاش‌های کودک برگزار می‌شود، نه به عنوان پاداشی مشروط.

مثال:
اگر فرزند شما موفقیتی به دست آورده، می‌توانید جشن بگیرید، اما بهتر است این جشن را به خاطر تلاش‌های او برگزار کنید.

• جمله مناسب: «ما به خاطر اینکه اینقدر سخت تلاش کردی و موفق شدی، می‌خواهیم یه روز عالی رو با هم توی پارک بگذرونیم!» این نشان می‌دهد که جشن به خاطر تلاش و پشتکار اوست.

نتیجه‌گیری

فرزندپروری بدون شرط بر عشق و احترام متقابل تمرکز دارد. این روش به کودکان کمک می‌کند که رفتارهای خوب را به خاطر ارزش‌های درونی خود انتخاب کنند و به استقلال و اعتماد به نفس دست یابند. تشویق و جشن گرفتن در این روش به گونه‌ای انجام می‌شود که به رشد شخصی و ارتباطات مثبت بین والدین و فرزندان کمک کند.