اعتصاب شیر توسط نوزاد
اعتصاب شیر نوزاد همچنین ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد که به حواس پنجگانه یا وضعیت فیزیکی اشاره دارد. اساس این مسائل، شرطی شدن تجربه شیر خوردن با محرک های آزار دهنده برای نوزاد است:
- بینایی: ممکن است نوزاد برای دیدن بهتر، نورهای شدید را تحمل نکند یا با نور یا سایه‌هایی که بر صورتش می‌افتد، ناراحت شود.
- شنوایی: صدای شدید یا نویزهای محیط می‌توانند نوزاد را ناراحت کنند و باعث شیر نخوردنش شوند.
- لامسه: اگر پوشک نوزاد خیلی پر شده باشد یا برخی قسمت‌های بدنش دچار داغ شده باشند، ممکن است ناراحت شود و از شیر خوردن منصرف شود.
- بو: بوی نامطبوع یا عطرهای شدید می‌توانند نوزاد را اذیت کنند و باعث شیر نخوردنش شوند.
- چشایی: اگر شیر مادر طعم نامطبوعی داشته باشد (مثلاً از داروی خاصی که مادر مصرف می‌کند ناشی شود)، یا حتی شیر مادر شور باشد!!! نوزاد ممکن است از شیرخوارگی منصرف شود.
- پوزیشن آزار دهنده: پوزیشنی که کودک در آن موقع شیردهی راحت نباشد میتواند به عنوان خاطره منفی در ذهن کودک و عاملی جهت اعتصاب شیر عمل کند.
- پریدن مکرر شیر در گلو: این مورد نیز جز عواملی است که سبب شرطی شدن تجربه شیر خوردن با احساس خفگی در نوزاد میشود و سبب اعتصاب شیر میگردد.
این عوامل می‌توانند باعث شود که نوزاد به شیر مادر اعتراض کند و شیر نخوردن را ترجیح دهد. در صورت تکرار این عوامل نوزاد ممکن است کلا نسبت به خوردن شیر مادر حتی به صورت دائمی امتناع کند.
در اینجا همچنین مکانیسم‌های مربوط به امتناع نوزاد از شیر خوردن به علت طعم شور شیر مادر که در برخی موارد رخ میدهد را توضیح می‌دهیم:
1. رفلاکس معده به مری (GERD):
- مکانیسم مولکولی:
- در GERD، اسید معده به مری باز میگردد و باعث التهاب بافت‌های مری میشود. این التهاب میتواند با تولید سایتوکاین‌ها و عوامل التهابی مانند اینترلوکین-1 (IL-1) و تومور نکروز فاکتور-آلفا (TNF-α) همراه باشد. این عوامل التهابی باعث تحریک پایانه‌های عصبی می‌شوند و درد و ناراحتی را ایجاد می‌کنند.
- علائم: بی‌قراری بعد از غذا خوردن، قوس کردن پشت، استفراغ مکرر، و کاهش وزن.
2. آلرژی‌های غذایی یا عدم تحمل لاکتوز:
- مکانیسم مولکولی:
- در آلرژی غذایی، سیستم ایمنی بدن نوزاد به پروتئین‌های موجود در شیر (مانند کازئین) واکنش نشان میدهد و تولید آنتی‌بادی‌های IgE را افزایش میدهد. این آنتی‌بادی‌ها با اتصال به ماست سل‌ها (mast cells) و بازوفیل‌ها، باعث آزاد شدن هیستامین و سایر واسطه‌های التهابی می‌شوند که منجر به التهاب و علائم گوارشی میشود.
- در عدم تحمل لاکتوز، آنزیم لاکتاز کافی برای هضم لاکتوز موجود در شیر تولید نمی‌شود. این باعث تجمع لاکتوز در روده و تخمیر آن توسط باکتری‌های روده‌ای میشود که منجر به تولید گاز و اسیدهای چرب کوتاه‌زنجیره میشود.
- علائم: اسهال، استفراغ، کولیک، و خارش پوستی.
3. مشکلات دهانی و دندانی:
- مکانیسم مولکولی:
- برفک دهان توسط قارچ کاندیدا آلبیکنس (Candida albicans) ایجاد میشود که باکتری‌های طبیعی دهان را تضعیف کرده و باعث التهاب و زخم‌های دهانی میشود. این زخم‌ها با آزاد کردن پروستاگلاندین‌ها و واسطه‌های التهابی دیگر باعث درد می‌شوند.
- علائم: گریه و بی‌قراری هنگام شیر خوردن، زخم‌های سفید یا قرمز در دهان.
4. مشکلات روانی و عاطفی:
- مکانیسم مولکولی:
- استرس مادر میتواند باعث افزایش سطح کورتیزول در خون شود. کورتیزول میتواند از طریق شیر به نوزاد منتقل شود و بر سیستم عصبی نوزاد تأثیر بگذارد، که ممکن است باعث افزایش سطح اضطراب و بی‌قراری در نوزاد شود.
- علائم: کاهش تماس چشمی، بی‌قراری، و تغییرات در رفتار نوزاد.
5. مشکلات ساختاری یا نورولوژیک:
- مکانیسم مولکولی:
- در شکاف کام، نقص در ساختارهای دهان و سقف دهان وجود دارد که میتواند مکیدن و بلعیدن را مشکل کند. این مشکلات می‌توانند باعث ایجاد تنش در عضلات مرتبط با مکیدن و بلعیدن شوند.
- علائم: مشکلات مکیدن، خفگی مکرر در حین شیر خوردن، و کاهش وزن.
6. ماستیت (التهاب پستان) و انسداد مجاری شیری:
- مکانیسم مولکولی:
- ماستیت با عفونت باکتریایی (مانند استافیلوکوک اورئوس) و التهاب همراه است که منجر به آزاد شدن پروستاگلاندین‌ها، اینترلوکین‌ها و سایر واسطه‌های التهابی میشود. این واسطه‌ها می‌توانند بر ترکیب شیر تأثیر بگذارند و میزان سدیم و کلراید را افزایش دهند که باعث طعم شور شیر میشود.
- انسداد مجاری شیری میتواند منجر به تجمع شیر و تغییر در تعادل الکترولیت‌ها شود که این نیز باعث افزایش سدیم و کلراید و طعم شور شیر میشود.
- علائم: درد و تورم در پستان، تب، توده‌های دردناک در پستان، کاهش جریان شیر.
7. تغییرات هورمونی:
- مکانیسم مولکولی:
- تغییرات هورمونی مانند بازگشت قاعدگی یا بارداری مجدد میتواند باعث تغییر سطح پروژسترون و استروژن شود که این تغییرات می‌توانند بر ترکیب شیر تأثیر بگذارند. این تغییرات هورمونی می‌توانند میزان سدیم در شیر را افزایش دهند که باعث طعم شور شیر میشود.
- علائم: ممکن است تغییراتی در میزان شیر و تغییر در طعم آن مشاهده شود.
8. رژیم غذایی مادر:
- مکانیسم مولکولی:
- مصرف زیاد نمک و غذاهای شور توسط مادر میتواند باعث افزایش سطح سدیم در خون شود. این افزایش سدیم از طریق غدد شیری به شیر منتقل میشود و باعث طعم شور آن میشود.
- علائم: طعم شور شیر بدون علائم جسمی دیگر.
9. مصرف برخی داروها:
- مکانیسم مولکولی:
- برخی داروها می‌توانند بر ترکیب شیر تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضد التهاب می‌توانند باعث تغییر در تعادل الکترولیت‌های شیر شوند که ممکن است منجر به طعم شور شیر شود.
- علائم: تغییر طعم شیر همزمان با شروع مصرف داروهای خاص.
در صورت بروز مشکل امتناع نوزاد از شیر خوردن، مشاوره با پزشک متخصص کودکان یا مشاور شیردهی برای تشخیص دقیق علت و ارائه راهکارهای مناسب ضروری است.
