موارد اورژانسی در دیابتی ها
موارد اورژانسی در دیابتی‌ها می‌توانند بسیار خطرناک باشند و اگر به‌موقع درمان نشوند، عوارض جدی برای فرد به‌همراه داشته باشند. در زیر به بررسی برخی از مهم‌ترین موارد اورژانسی در بیماران دیابتی می‌پردازیم:
1. کتواسیدوز دیابتی (DKA)
کتواسیدوز دیابتی یکی از موارد بسیار جدی است که بیشتر در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 رخ می‌دهد. در این وضعیت، به دلیل کمبود شدید انسولین، بدن نمی‌تواند قند را به عنوان منبع انرژی استفاده کند و به جای آن چربی‌ها را تجزیه میکند. این فرایند باعث تولید مواد سمی به نام کتون میشود که در خون و ادرار تجمع پیدا می‌کنند و منجر به اسیدی شدن خون می‌گردند. متاسفانه در بسیاری از موارد دیابت نوع ۱ که بیشتر در کودکان نیز دیده میشود تا این مرحله تشخیص داده نمیشود و کودک با این علایم مراجعه میکند.
- علائم: علائم اولیه ممکن است شامل تشنگی شدید، تکرر ادرار و خستگی باشد. در مراحل پیشرفته‌تر، تهوع، استفراغ، درد شکم، تنفس سریع و عمیق و بوی میوه‌ای در دهان (به دلیل وجود کتون‌ها) دیده میشود. اگر این وضعیت به‌موقع درمان نشود، ممکن است منجر به گیجی، کما و حتی مرگ شود.
- اقدامات اورژانسی: بیمار باید سریعاً به بیمارستان منتقل شود. درمان شامل تزریق انسولین و مایعات به صورت وریدی برای کنترل قند خون و تعادل الکترولیت‌ها است. همچنین بررسی‌های مداوم از سطح کتون‌ها و وضعیت اسیدی خون ضروری است.
2. افت شدید قند خون (هیپوگلیسمی)
افت قند خون زمانی رخ می‌دهد که سطح گلوکز خون به شدت کاهش یابد (کمتر از 70 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر). این وضعیت ممکن است به دلیل مصرف زیاد انسولین، خوردن غذای کم یا انجام فعالیت فیزیکی بیش از حد رخ دهد. این حالت در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و نوع 2 ممکن است اتفاق بیفتد.
- علائم: علائم افت قند خون شامل تعریق، لرزش، گرسنگی شدید، سرگیجه، تپش قلب، تحریک‌پذیری و گیجی است. در موارد شدیدتر، فرد ممکن است دچار تشنج، بی‌هوشی یا حتی کما شود.
- اقدامات اورژانسی: در صورتی که فرد هنوز هوشیار است، باید سریعاً مواد قندی مصرف کند، مانند آب‌میوه، قرص‌های گلوکز یا شکلات. اگر فرد بی‌هوش شده باشد، تزریق گلوکاگون به صورت عضلانی ضروری است و باید سریعاً با اورژانس تماس گرفته شود.
3. هایپرگلیسمی شدید (افزایش شدید قند خون)
در این وضعیت، سطح قند خون بسیار بالا می‌رود و ممکن است منجر به وضعیت‌های اورژانسی مانند «هایپرگلیسمی هیپراسمولار» شود که بیشتر در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 رخ می‌دهد. این وضعیت معمولاً به دلیل غفلت در مصرف داروهای دیابت، استرس، عفونت یا مصرف بیش از حد کربوهیدرات‌ها به وجود می‌آید.
- علائم: تشنگی شدید، خشکی دهان، ادرار زیاد، خستگی، تاری دید، گیجی و در موارد شدیدتر، از دست دادن هوشیاری یا کما.
- اقدامات اورژانسی: بیمار باید سریعاً به بیمارستان منتقل شود تا با تزریق مایعات و انسولین به صورت وریدی، سطح قند خون کاهش یابد و تعادل الکترولیت‌ها بازگردانده شود. این حالت ممکن است نیاز به مراقبت‌های ویژه داشته باشد.
4. سکته قلبی یا مغزی
بیماران دیابتی به دلیل تأثیرات طولانی‌مدت قند خون بالا بر روی رگ‌ها و عروق، بیشتر در معرض خطر سکته قلبی و مغزی هستند. قند خون بالا می‌تواند باعث تصلب شرایین (سفت شدن رگ‌ها) شود که جریان خون به قلب و مغز را محدود میکند.
- علائم سکته قلبی: درد یا فشار شدید در قفسه سینه که به دست، گردن یا فک انتشار می‌یابد، تنگی نفس، تعریق و تهوع.
- علائم سکته مغزی: ضعف یا بی‌حسی ناگهانی در یک طرف بدن، مشکلات در صحبت کردن یا درک گفتار، سرگیجه و از دست دادن تعادل.
- اقدامات اورژانسی: در هر دو مورد باید سریعاً با اورژانس تماس گرفت. زمان در این موارد بسیار مهم است و درمان سریع می‌تواند از آسیب‌های بیشتر جلوگیری کند.
5. عفونت‌های شدید
بیماران دیابتی به دلیل ضعف سیستم ایمنی و سطح بالای قند خون، بیشتر در معرض عفونت‌های شدید هستند. عفونت‌هایی مانند عفونت‌های پوستی، عفونت‌های دستگاه ادراری، پنومونی و عفونت‌های قارچی می‌توانند در دیابتی‌ها به سرعت پیشرفت کنند و مشکلات جدی ایجاد کنند.
- علائم: تب، لرز، ضعف شدید، علائم خاص بسته به نوع عفونت (مانند درد در هنگام ادرار یا سرفه‌های شدید در صورت پنومونی).
- اقدامات اورژانسی: مراجعه سریع به پزشک برای تشخیص و شروع درمان آنتی‌بیوتیکی یا ضدقارچی ضروری است. همچنین تنظیم قند خون در این شرایط بسیار اهمیت دارد، زیرا قند بالا می‌تواند روند بهبود عفونت را کند کند.
نتیجه‌گیری
هر یک از این شرایط اورژانسی نیاز به تشخیص و مداخله سریع دارند. آگاهی از علائم و اقدامات اولیه می‌تواند به نجات جان بیماران دیابتی کمک کند و از عوارض جدی جلوگیری نماید. در صورت بروز هرگونه علائم غیرعادی، بیمار یا اطرافیانش باید سریعاً به پزشک مراجعه کرده یا با اورژانس تماس بگیرند.
